زمانی که ما در رابطه با «اعتماد» حرف می‌زنیم، عمدتا موضوعاتی همچون کسب و کار، بانکداری، روابط و اقتصاد در نظر ما پدیدار می‌شود، زیرا به وضوح می‌توان گفت که مسئله‌ی اعتماد یک مورد ضروری و غیرقابل انکار برای فعالیت این بخش‌ها است. اما اعتماد بسیار مهم‌تر از اینهاست. در واقع بدون اعتماد طرفین به یکدیگر، هیچ مبادله یا توافقی صورت نخواهد گرفت و یا حتی ایده‌ی ساده‌ترین نوع مذاکرات نیز غیرمحتمل خواهد شد.
متاسفانه با توجه به مقاله‌ی اخیر انجمن جهانی اقتصاد(WEF) اعتماد به دولت‌ها، بانک‌ها، رسانه‌ها و موسسات مختلف به سرعت در حال کاهش و نابودی است. بدون وجود اعتماد در جامعه، قوانین به ظلم و ستم و کسب و کارها نیز به دزدی تبدیل خواهند شد.
در حال حاضر اعتماد در حوزه‌های مختلف با روش‌های مختلفی ایجاد می‌شود. ما سیستم‌های اعتباری، چک و باقی‌مانده‌ی حساب، قوانین و مقررات، و همچنین اقدامات امنیتی مختلفی در اختیار داریم. ما تنها با افراد یا سازمان‌هایی که به آن اعتماد داریم ارتباط برقرار کرده یا روابط خود را گسترش می‌دهیم. برای ایجاد چنین روابطی، ما بر روی میزان اعتبار، اثبات امانت‌داری و دیگر مفاهیم مبهم و غیرمعمول تکیه می‌کنیم.
این روند به ما اجازه می‌دهد با افرادی که لزوما هیچ شناختی از آن‌ها نداریم، ارتباط برقرار کرده و تعاملات مرتبط با کسب و کار داشته باشیم. با این حال بازهم در سیستم‌های کاری و امنیتی ما نقاط ضعف و نقص وجود دارد که باعث می‌شود بازیگران بد همچنان بتوانند فعالیت‌های کلاهبرداری، سرقت، دروغ‌گویی و غیره را انجام دهند. شاید ما اعتماد داشته باشیم، اما این اعتماد به سادگی قابل شکسته شدن و از بین رفتن است.
.
ما باید به ریاضیات ایماد داشته باشیم
با تمام این تفاسیر، ما باید نسبت به «اعتماد» به سمت اتخاذ یک رویکرد متفاوت حرکت کنیم، یک رویکرد جدید که به واسطه‌ی استفاده از ریاضیات ایجاد شده باشد. فناوری بلاکچین یک رویکرد جدید این چنینی است. این فناوری نیاز به حضور یک واسطه‌ی قابل اعتماد را حذف می‌کند، زیرا اعتماد مورد نیاز برای انجام معاهدات را به وسیله‌ی رمزنگاری ارائه می‌کند. بنابراین بجای اعتماد به یک شخص ثالث، ما به ریاضی اعتماد می‌کنیم.
در یک سیستم غیرمتمرکز اعتماد از طریق رمزنگاری و انگیزه‌های نظری به وجود می‌آید، از این رو تکنولوژی بلاکچین پتانسیل ایجاد تغییر در ماهیت اعتماد را دارد. این تغییر ماهیت نه تنها در معاملات دیجیتالی پدیدار می‌شود، بلکه در زندگی روزمره نیز راه خواهد یافت.
«اعتماد» و «اعتبار» به طور سنتی دو واژه‌ی نسبتا مترادف هستند که به شکل ویژه‌ای در زنجیرههای تامین جهانی حضورشان بسیار حیاتی است. شرکت‌های مختلف با اهداف متمایز برای دستیابی به یک هدف مشترک با هم کار می‌کنند، جابجایی چیزی از نقطه‌ی A به نقطه‌ی B. برای اینکه یک زنجیره‌ی تامین بتواند به درستی کار کند، اعضای آن باید به یکدیگر اعتماد کنند.
برای اینجام این کار، چندین مرحله بررسی و موازنه، اسناد گسترده و نقاط بازرسی مختلف در روند کار گنجانده شده که تمامی آن‌ها در یک شبکه‌ی عملیاتی وابسته به امور اداری و بوروکراتیک قرار دارند. فرایند‌های کاری عموما وقت‌گیر و پر هزینه هستند، و زمانی که «اعتماد» نقض شود، این فرایند‌ها نمی‌توانند از مشکلات رو به رشد جلوگیری به عمل آورند. در این بین می‌توان از مشکلاتی همچون محصولات تقلبی، دستکاری و تحریف داده‌ها، عدم شفافیت، افزایش زمان توافقات و شرایط ذخیره‌سازی نادرست نام برد.
اعتماد و هویت
وجود این تعداد نقاطه‌ی بررسی و بازرسی در روند کار تنها برای اطمینان از انعطاف‌پذیری و قابلیت بازگشت به حالت عادی است، اما این مسئله یک جنبه‌ی منفی نیز به همراه دارد که تنها در زنجیرههای تامین بلکه در همه جا قابل مشاهده است. با وجود تمام مزایای گفته شده، برای اینکه بتوان به طرف مقابل اعتماد کرد، باید بخشی از حریم خصوصی را ارائه کرد. به همین ترتیب، مسئله‌ی اعتماد رابطه‌ی تنگاتنگی با حریم خصوصی ما دارد. وقتی که میخواهید به شخصی اعتماد کنید، لازم است تا بدانید این شخص کیست و از هویت او آگاهی داشته باشید.
با این حال، نیاز به شناخت طرفین و هویت شخص مقابل در سیستم‌های غیرمتمرکز از بین می‌رود، زیرا در این سیستم‌ها ما می‌توانیم به اثبات بدون دانش یا Zero Knowledge Proof(ZKP) تکیه کرد. ZKP در واقع یک روش اعتمادسازی است که بدون آشکارسازی و لو دادن محتوای یک قطعه‌ی خاص دانش، از رمزنگاری برای اثبات حق مالکیت آن استفاده می‌کند. با این کار، کاربر کنترل کاملی بر روی اطلاعات ارائه شده در زمان تراکنش‌ها خواهد داشت. به لطف ZKP هرگونه اطلاعات و داده‌ای که ارائه شود، طرف دیگر معاهده می‌تواند از صحت و عدم دستکاری آن‌ها اطمینان داشته باشد.
.
سه نمونه از تراکنش‌های بدون نیاز به اعتبار سنجی
در یک سیستم غیرمتمرکز «اعتماد» به وسیله‌ی ریاضیات تضمین می‌شود. مزایای استفاده از تراکنش‌های بدون نیاز به اعتبار سنجی نسبت به سیستم‌های متمرکز بسیار زیاد است. اینگونه تراکنش‌ها سریع‌تر، کارآمد‌تر و ارزان‌تر بوده و حتی می‌توانند با تضمین حریم خصوصی افراد یا شرکت‌ها در نهایت باعث افزایش فروش شوند.
نمونه‌های زیادی وجود دارد که در آن‌ها مزایای استفاده از یک سیستم غیرمتمرکز نسبت به یک سیستم متمرکز مجهز به واسطه‌ی مطمئن و قابل اعتماد مشهود است. در ادامه‌ی مطلب به سه نمونه از اینگونه معاملات بدون نیاز به اعتمادسازی پرداخته شده است.
تراکنش‌های مالی
یکی از شناخته‌شده ترین مثال‌های حاضر در جهان بلاکچین، همان رمزارز بیت‌کوین(با نماد BTC) می‌باشد. به طور سنتی وقتی که می‌خواهیم با یکدیگر مبادله‌ی پولی و انتقال ارزش داشته باشیم، از یک واسطه‌ی شناخته شده مثل بانک استفاده می‌کنیم تا از اعتماد بین طرفین اطمینان حاصل شود. بیت‌کوین امکان مبادله و انتقال ارزش نقطه به نقطه(Peer to Peer) را در بین افرادی که یکدیگر را نمی‌شناسند، محقق ساخته است. برای انجام این کار شما تنها به یک آدرس کیف‌پول نیاز دارید، نه اسم و مشخصات هویتی شخص گیرنده. علاوه بر این، ریاضیات استفاده شده در این روند تضمین می‌کند که هیچ‌کس نمی‌تواند رمزارز را دو مرتبه خرج کند(جلوگیری از پرداخت مضاعف)، و به این وسیله «اعتماد» را به سیستم وارد می‌کند.
انتقال محصولات فاسد شدنی
علاوه بر رمزنگاری، ما می‌توانیم برای اعتمادسازی از قرارداد‌های هوشمند یا قرارداد‌های مدت‌دار استفاده کنیم. زمانی که شرایط ذکر شده در این قرارداد‌ها برآورده شود، روند اجرایی شدن طور خودکار آغاز می‌شود. هیچ اختلاف نظری در رابطه با اینکه آیا طرف دیگر تعهدات خود را انجام داده یا خیر وجود ندارد. در صورت وجود چنین اختلافی قرارداد اجرا نخواهد شد.
استفاده از قرارداد‌های هوشمند به ویژه در زمان انتقال محصولات فاسد شدنی، بسیار مفید است. به عنوان مثال سنسور‌های IoT می‌توانند دمای محیط را اندازه‌گیری کنند، و در صورتی که در زمان انتقال کالا درجه‌ی حرارت بالاتر و یا پایین‌تر از مقدار توافق شده باشد(که باعث تغییر کیفیت کالا می‌شود)، قیمت پرداختی توسط خریدار نیز می‌تواند به صورت کاملا خودکار تنظیم شود. در صورتی که داده‌ها بر روی بلاکچین ذخیره شده باشند، هیچ کس نمی‌تواند آن‌ها را دستکاری کند. این امر باعث می‌شود از هرگونه رفتار مخرب توسط خریدار جلوگیری به عمل آمده و ما بتوانیم به سیستم اعتماد کنیم.
فروش دارایی‌های دولتی
مثال آخر در این زمینه به مسائل دولتی مربوط می‌شود. شما می‌توانید از یک سیستم غیرمتمرکز مربوط به ثبت زمین و یا فروش عمومی املاک استفاده کنید. به عنوان مثال در کشور هلند یک سیستم متمرکز وجود دارد که به درستی کار می‌کند. گرچه این سیستم متمرکز است، اما از آنجایی که شهروندان به دولت اعتماد دارند، روند کار به درستی انجام می‌شود.
اما در دیگر کشور‌های در حال توسعه، شهروندان همیشه به دولت اعتماد نداشته و فساد به راحتی رخ می‌دهد. این امکان وجود دارد که در اینگونه کشورها زمین تحت مالکیت یک فرد را به زود از او گرفته و یا شخص دیگری اقدام به فروش این زمین‌ها کند. از این رو، کشور‌های مختلف در حال بررسی و انجام آزمایشاتی برای استفاده از سیستم‌های غیرمتمرکز هستند تا از فساد جلوگیری شده و انجام آن امکان‌پذیر نباشد. کشور اوکراین یکی از نمونه‌های خوب در این زمینه است.
اوکراین و چندین کشور دیگر در حال بررسی روند استفاده از فناوری بلاکچین بر کاهش فساد، به ویژه در زمینه‌ی فروش دارایی‌های دولتی هستند. با وجود ماهیت تغییر ناپذیر دفاترکل دارایی‌های عمومی، یکی دیگر از مزایای ارائه شده توسط اینگونه سیستم‌های مبتنی بر بلاکچین این است که هرگونه دخالت و دستکاری اداری در روند مناقصات را از بین میبرد، از این رو باعث اعتمادسازی خواهد شد. علاوه بر افزایش اعتماد، استفاده از اینگونه سیستم‌ها باعث کاهش تشریفات اداری و کاغذبازی نیز می‌شود.
صحبت‌های پایانی
در دهه‌های گذشته با به وسیله‌ی جمع‌آوری اطلاعات مربوط به طرف مقابل، اعتماد ایجاد می‌کردیم. بدون وجود اطلاعات مناسب، اعتماد امکان‌پذیر نبود و امکان رخ دادن فعالیت‌های مخرب توسط دولت‌ها، سازمان‌ها و یا حتی افراد وجود داشت. برای جلوگیری از اینگونه موارد، سازمان‌ها شروع به جمع‌آوری حجم زیادی از اطلاعات کردند. به لطف این حجم از جمع‌آوری اطلاعات(شخصی) متمرکز، حریم خصوصی ما از بین رفت.
خوشبختانه، در یک جهان غیرمتمرکز چنین چیزی وجود نخواهد داشت. ما می‌توانیم با تکیه بر ریاضیات، در حالی که حریم خصوصی خودمان را حفظ می‌کنیم، اعتمادسازی کرده و به صورت امن معاملات را انجام دهیم. به لطف روش «اثبات بدون دانش» ما می‌توانیم بدون نشان دادن هویت، حق ما مالکیت بر اطلاعات را ثابت کنیم. این روش در ترکیب با مکانیسم‌های اعتبارسنجی غیرمتمرکز که در آن داده‌های غیرقابل تغییر، قابل تایید و ردیابی هستند، به ما این امکان را می‌دهد که یک سیستم قابل اعتماد ایجاد کنیم.
نظر شما در رابطه با بحث «اعتماد» در بلاکچین چیست؟ آیا بلاکچین‌ها همانطور که تبلیغات شده‌اند در دنیای واقعی عمل خواهند کرد؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
